هیدروکسید پتاسیم
potassium hydroxid
- فرمول شیمیایی : KOH
- ساخت کشور: چین – کره
- برند کره: Unid
- گرید : غذایی – صنعتی
- نحوه فروش محصول: به صورت کیسه 25 کیلوگرمی
- نام های تجاری دیگر: پتاس، پتاسیم هیدرات، پتاسیم کاستیک، پتاس سوزآور، هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم
potassium hydroxid
- فرمول شیمیایی : KOH
- ساخت کشور: چین – کره
- برند کره: Unid
- گرید : غذایی – صنعتی
- نحوه فروش محصول: به صورت کیسه 25 کیلوگرمی
- نام های تجاری دیگر: پتاس، پتاسیم هیدرات، پتاسیم کاستیک، پتاس سوزآور، هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم
potassium hydroxid
- فرمول شیمیایی : KOH
- ساخت کشور: چین – کره
- برند کره: Unid
- گرید : غذایی – صنعتی
- نحوه فروش محصول: به صورت کیسه 25 کیلوگرمی
- نام های تجاری دیگر: پتاس، پتاسیم هیدرات، پتاسیم کاستیک، پتاس سوزآور، هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم
potassium hydroxid
- فرمول شیمیایی : KOH
- ساخت کشور: چین – کره
- برند کره: Unid
- گرید : غذایی – صنعتی
- نحوه فروش محصول: به صورت کیسه 25 کیلوگرمی
- نام های تجاری دیگر: پتاس، پتاسیم هیدرات، پتاسیم کاستیک، پتاس سوزآور، هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم چیست؟
پتاسیم هیدروکسید (Potassium hydroxide) یا پتاس یک ترکیب معدنی است. این ماده و سود سوزآور (سدیم هیدروکسید) از قوی‌ترین بازها هستند. به علت تمایل زیاد آن‌ها به واکنش، در طبیعت به‌طور آزاد یافت نمی‌شود و در نمک‌های یونی و برخی از مواد معدنی وجود دارند. پتاس کاربردهای زیادی در صنعت دارد و مهم‌ترین آن خنثی‌سازی اسیدهاست، به همین دلیل پیش‌ساز سایر ترکیبات پتاسیم است و در بازار محصولات شیمیایی رونق دارد.
هیدروکسید پتاسیم خالص را می‌توان از واکنش هیدروکسید سدیم با پتاسیم ناخالص به‌دست آورد، این ماده جامد، بی‌بو، سفید و به شدت خطرناک و خورنده است که اغلب در آب حل می‌شود. پتاس معمولاً به‌صورت گلوله‌های شفاف در بازار موجود است که در هوا چسبناک می‌شوند زیرا به شدت جاذب رطوبت است. انحلال پتاس در آب به شدت گرمازا است و محلول‌های آبی غلیظ آن آب قلیایی نامیده می‌شوند. این ماده یک الکترولیت رسانایی است که در باتری‌های قلیایی مبتنی بر نیکل-کادمیوم، نیکل-هیدروژن و دی اکسید منگنز-روی استفاده می‌شود.
جرم مولکولی پتاسیم هیدروکسید (KOH) از جمع کردن وزن اتمی هر یک از اتم‌های تشکیل دهنده آن به دست می‌آید. جرم اتمی میانگین پتاسیم (K) حدود 39.10 واحد جرمی است، اکسیژن (O) حدود 16.00 واحد جرمی است و هیدروژن (H) حدود 1.01 واحد جرمی است.
بنابراین، جرم مولکولی KOH به صورت زیر محاسبه می‌شود: جرم مولکولی KOH = جرم اتمی K + جرم اتمی O + جرم اتمی H
یعنی: جرم مولکولی KOH = 39.10 + 16.00 + 1.01
پس: جرم مولکولی KOH ≈ 56.11 واحد جرمی (گرم بر مول)
این عدد بیانگر مقدار جرمی است که یک مول از مولکول‌های KOH دارند.
انواع هیدروکسید پتاسیم
پتاسیم هیدروکسید (KOH) که به نام پتاس کاستیک هم شناخته می‌شود، ترکیبی است با خواص قلیایی قوی. این ماده در واقع فقط در یک فرم شیمیایی وجود دارد اما از نظر شکل ظاهری و خلوص، انواع مختلفی از KOH می‌توانیم داشته باشیم. در زیر به رایج‌ترین شکل‌هایی که پتاسیم هیدروکسید به بازار عرضه می‌شود اشاره می‌کنیم:
- پلت (Pellet): پتاسیم هیدروکسید به شکل دانه‌های گرد یا بیضی صنعتی است که عمدتا در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پرک (Flake): KOH به شکل ورقه‌های نازک و یا پرک‌هایی که معمولا خلوص بالایی دارند و در کاربردهای نیازمند خلوص بالا به کار برده می‌شود.
- محلول (Solution): محلول‌های آبی از KOH که در غلظت‌های مختلفی تهیه می‌شوند و برای استفاده‌های آزمایشگاهی یا صنعتی کاربرد دارند.
- پودر (Powder): KOH به شکل پودری که گاهی برای کاربردهای خاص به این فرم تولید و عرضه می‌شود.
- تک‌کریستال (Single Crystal): KOH به شکل کریستال‌های تکی که در برخی از کاربردهای تحقیقاتی مانند نمو کریستال و یا برخی فرایندهای فوتونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
علاوه بر شکل‌های فیزیکی، پتاسیم هیدروکسید ممکن است بر اساس درجه خلوص نیز طبقه‌بندی شود، که شامل گریدهای فنی (تجهیزاتی)، گرید آزمایشگاهی و گرید دارویی (USP) است. خلوص بالاتر نشان دهنده مقدار کمتر ناخالصی‌ها و سایر یون‌های موجود است که می‌تواند برای کاربردهای حساس‌تر ضروری باشد.
طرز تهیه محلول هیدروکسید پتاسیم
فرآیند تولید پتاسیم هیدروکسید در واقع الکترولیز محلول آب و نمک کلرید پتاس می‌باشد که همزمان با الکترولیز و تولید آن گاز کلر و گاز هیدروژن نیز به‌عنوان محصولات جانبی تولید می‌شود . در این مرحله محلول به‌دست آمده الکترولیت 33 درصد هیدروکسید پتاس است که با انتقال این محلول به Evaporatorهای ویژه تا خلوص 45 الی 50 درصد افزایش خلوص پیدا میکند.
فرمول شیمیایی هیدروکسید پتاسیم: 2KCl + 2 H2O → 2 KOH + Cl2 + H2
برای تهیه محلول هیدروکسید پتاسیم (KOH)، شما به انجام چند مرحله نیاز دارید. از آنجا که کار با مواد شیمیایی قلیایی مثل KOH می‌تواند خطرناک باشد، مهم است تا اقدامات ایمنی لازم از جمله استفاده از دستکش، عینک ایمنی و لباس محافظ را انجام دهید.
- تعیین غلظت مورد نیاز محلول: ابتدا باید تصمیم بگیرید که چه غلظتی از محلول KOH می‌خواهید تهیه کنید. غلظت محلول به‌صورت مولار (mol/L) یا وزنی به وزنی (w/v%) بیان می‌شود.
- محاسبه وزن KOH مورد نیاز: با استفاده از فرمول مولاریت، می‌توانید وزن (به گرم) KOH مورد نیاز برای رسیدن به غلظت مشخص در حجم معینی از آب را محاسبه کنید.
- حل کردن KOH در آب: حالا، وزن مشخص شده KOH را در مقداری آب مقطر یا دیونیزه حل کنید. این کار باید در یک بشر یا ظرف دیگر مناسب در دمای اتاق انجام شود. همچنین باید توجه داشته باشید که هنگام واکنش پتاسیم هیدروکسید با آب، اکسوترمیک (گرما آزاد میکند) تولید می‌شود؛ پس باید مراقب باشید.
- خنک کردن محلول: پس از حل شدن کامل KOH در آب، محلول ممکن است داغ شود. بنابراین باید اجازه دهید محلول به آرامی خنک شود.
- انتقال به ظرف نگهداری: پس از خنک شدن، محلول پتاسیم هیدروکسید را به یک ظرف شیشه‌ای نهایی منتقل کنید و با درپوش محکم آن را ببندید. اطمینان حاصل کنید که ظرف در معرض نور خورشید یا حرارت قرار نگیرد، زیرا ممکن است تجزیه شود یا واکنش‌های ناخواسته‌ای را تحریک کند.
اطمینان حاصل کنید که همیشه دستورالعمل‌های ایمنی مواد شیمیایی و دستورالعمل‌های سازمان‌های نظارتی مرتبط را دنبال کنید و در صورتی که تجربه کافی در کار با مواد شیمیایی ندارید، از یک متخصص کمک بگیرید.
| توضیح | عنوان |
| CH3COOH | فرمول شیمیایی |
| به صورت جامد، سفید رنگ، بدون‌بو | شکل ظاهری |
| 170.9 درجه سانتیگراد | نقطه ذوب |
| 300 درجه سانتیگراد | نقطه جوش |
| محلول در آب | حلالیت |
| 1.435 گرم برسانتیمتر | چگالی |
| غیرقابل اشتعال | نقطه اشتعال |
کاربرد هیدروکسید پتاسیم
پتاسیم هیدروکسید در زمینه‌های بسیاری مثل صنعت کشاورزی، صنعت رنگ‌سازی، صنعت آبکاری، صنعت چاپ به منظور استفاده در جوهرهای چاپ، صنعت صابون، صنعت باتری سازی به‌عنوان الکترولیت و صنایع غذایی به‌عنوان عامل تثبیت‌کننده و غلیظ‌کننده مواد غذایی کاربرد دارد. همچنین به عنوان عامل کنترل‌کننده PH، صنعت لیتوگرافی و فوتو حکاکی، شیشه‌سازی، تصفیه آب، لاستیک مصنوعی و کاغذ سازی، در ترکیب پودرهای خاموش‌کننده آتش، مرسریزه کردن پنبه (عملیات فیزیکی و شیمیایی خاص به منظور بهبود کیفیت و مرغوبیت الیاف پنبه) و به عنوان پاک‌کننده، ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده کاربرد دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا درباره کاربردهای پتاسیم هیدروکسید بیشتر توضیح دهیم:
هیدروکسید پتاسیم در کشاورزی
یکی از مهم‌ترین کاربردهای این ترکیب، استفاده از آن به‌عنوان کود شیمیایی می‌باشد. گیاهان برای سالم بودن نیاز به 3 ماده مغذی از جمله پتاس، نیتروژن و فسفر دارند. این 3 ماده در خاک نسبت به دیگر عناصر ضروری جهت رشد گیاه بسیار کم وجود دارند، در نتیجه به‌صورت کودهایی به‌عنوان تغذیه‌کننده خاک برای رشد گیاه به‌صورت تنها و یا هر سه با هم کود مکمل(NPK) مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از ماده شیمیایی هیدروکسید پتاسیم به‌مقدار مناسب باعث افزایش طول عمر میوه‌ها و سبزی‌ها پس از برداشت می‌شود.
کمبود پتاس می‌تواند در گیاهان موجب کاهش تنفس گیاه، تجمع هیدروکربن‌ها،کمبود پروتئین و در موارد حاد به سمت تجزیه پروتئین‌ها در اثر فعل و انفعالات سوق داده شود. کمبود پتاسیم در خاک‌های سبک و شن مانند بسیار شایع‌تر است زیرا در این نوع خاک‌ها عنصر K که بسیار محلول است به‌راحتی از خاک بدون کلویید عبور میکند بنابراین لازم است که افزودن پتاس مایع در این نوع خاک‌ها به مراتب بیشتر از خاک‌های دیگر انجام شود.
هیدروکسید پتاسیم در صنایع غذایی
در صنایع غذایی از هیدروکسید پتاسیم به‌عنوان پایدارکننده غذایی، کنترل‌کننده ph و قوام‌دهنده استفاده می‌شود. سازمان غذا و داروی ایالت متحده امریکا (FDA)، به طور کلی پتاس را به‌عنوان افزودنی (در صورتی که درست مورد استفاده قرار گیرد) مجاز به حساب می‌آورد. در سیستم عدددهی E، عدد پتاس برابر با E525 است. همچنین در صنایع غذایی برای تولید رنگ کاراملی و فرآوری نوشیدنی‌ها و شکلات از پتاسیم هیدروکسید استفاده می‌گردد و این ماده باعث ماندگاری بیشتر خوراکی‌ها می‌شود.
هیدروکسید پتاسیم در تولید صابون‌های نرم
از صابونی‌شدن چربی‌ها با پتاسیم هیدروکسید برای تهیه “صابون‌های پتاسیم” استفاده می‌شود. این صابون‌ها نرم‌تر از صابون‌های مشتق شده از هیدروکسید سدیم هستند. صابون‌های پتاسیم به دلیل نرمی و حلالیت بیشتر، به آب کمتری برای تبدیل به مایع، احتیاج دارند؛ بنابراین نسبت به صابون‌های سدیم مایع، تمیزکنندگی بیشتری دارند.
شرایط نگهداری هیدروکسید پتاسیم:
نگهداری هیدروکسید پتاسیم (KOH) به دقت و مراقبت زیاد نیاز دارد تا از هر گونه خطر یا آسیب پیشگیری شود. در زیر شرایط مناسب نگهداری آن آورده شده‌است:
- از آنجا که پتاسیم هیدروکسید به شدت جاذب رطوبت است و قابلیت دلیقسنس دارد (یعنی می‌تواند رطوبت را از هوا جذب کرده و مایع شود)، باید در ظروف کاملاً بسته و در مکان‌های خشک نگهداری گردد.
- KOH باید در دمای اتاق و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود تا از تجزیه شیمیایی آن جلوگیری به عمل آید.
- از درپوش‌های مقاوم و مهر و موم شده برای جلوگیری از ورود هوا و رطوبت استفاده کنید. اغلب در ظروفی از جنس پلی‌اتیلن با دهانه گسترده نگهداری می‌شوند.
- دمای نگهداری باید ثابت باشد تا از تغییرات فیزیکی و شیمیایی در ماده جلوگیری شود.
- ظروف حاوی KOH باید به وضوح با اطلاعات مربوط به محتویات و هشدارهای ایمنی مشخص شوند.
- پتاسیم هیدروکسید نباید در کنار اسیدها، مواد اکسید کننده قوی و فلزات فعال نگهداری شود زیرا ممکن است واکنش‌های خطرناکی رخ دهد.
- اطمینان حاصل کنید که فقط افرادی که آموزش دیده‌اند و مجوز دسترسی دارند قادر به دسترسی به پتاسیم هیدروکسید هستند.
- مکان نگهداری باید با امکانات شستشوی چشم و دوش ایمنی مجهز باشد و روش‌های مناسب دفع مواد شیمیایی باید در دسترس باشد.
- افرادی که با KOH کار می‌کنند باید در مورد خطرات آن و نحوه کار ایمن با این ماده آموزش دیده باشند.
به خاطر داشته باشید که این نکات عمومی هستند و بسته به مقررات محل کار یا قوانین محلی، ممکن است نیازمند اقدامات اختصاصی بیشتری باشید. همیشه با احتیاط پیش روید و از دستورالعمل‌ها و استانداردهای ایمنی موجود پیروی کنید.
خطرات پتاسیم هیدروکسید:
- تماس با چشم: باعث سوختگی شدید چشم می‌شود. در موارد شدیدتر حتی ممکن است باعث آسیب‌دیدگی غیر قابل برگشت شود.
- تماس با پوست: تماس پتاسیم هیدروکسید با پوست باعث سوختگی پوست می‌شود. در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد زخم‌های عمیق روی پوست گردد.
- بلع تصادفی پتاسیم هیدروکسید: در صورت بلعیدن ممکن است باعث از کار افتادن سیستم گردش خون و حتی باعث سوراخ شدن دستگاه گوارش نیز شود. در صورت سوختگی شدید دستگاه گوارش با این ماده، دچار درد شکم، استفراغ و در نهایت مرگ می‌شود.
- استنشاق پتاسیم هیدروکسید: در صورت استنشاق، ریه‌ها به شدت تحریک می‌شوند. در موارد حاد، با سرفه، سوختگی، مشکل تنفس و کما همراه است. هیدروکسید پتاسیم ممکن است باعث تحریک شدید دستگاه تنفسی فوقانی شود.
- اثرات مزمن تماس با هیدروکسید پتاسیم: تماس پوستی طولانی مدت یا مکرر ممکن است باعث درماتیت شود. تماس چشمی طولانی مدت نیز ممکن است باعث التهاب ملتحمه شود.
